Tổng hợp đầy đủ các phương pháp nghiên cứu khoa học 2021

 Các phương pháp nghiên cứu khoa học không thể thiếu khi thực hiện các công trình nghiên cứu khoa học. Có nhiều phương pháp nghiên cứu khoa học khác nhau. Một nghiên cứu khoa học có thể tích hợp nhiều phương pháp nghiên cứu để chứng minh luận điểm và khai thác các luận cứ cần thiết. 

Vậy có những phương pháp nghiên cứu khoa học nào? Cùng tìm hiểu ngay dưới đây!

1. 5 phương pháp nghiên cứu khoa học phổ biến

Có 5 phương pháp nghiên cứu khoa học phổ biến, thường xuyên được sử dụng đó là: Phương pháp luận, phương pháp thu thập số liệu, phương pháp nghiên cứu định tính, phương pháp nghiên cứu định lượng, phương pháp toán học. 

5 phương pháp nghiên cứu khoa học phổ biến

Đặc điểm của các phương pháp nghiên cứu này sẽ được giới thiệu cụ thể dưới đây. 

1.1. Phương pháp luận

• Phương pháp luận là phương pháp được sử dụng nhiều nhất trong các đề tài nghiên cứu khoa học. Phương pháp luận là việc sử dụng hệ thống các luận điểm, lý luận làm cơ sở, có chức năng làm nền tảng cho các luận điểm trong nghiên cứu khoa học. 
• Các phương pháp nghiên cứu và phương pháp luận là hai khái niệm rất dễ nhầm lẫn trong quá trình thực hiện các nghiên cứu khoa học. Hiểu một cách đơn giản, phương pháp luận là phương pháp lý luận, chứng minh nghiên cứu thông qua hệ thống các lý thuyết đã có sẵn. 
• Phương pháp luận được sử dụng phổ biến trong hầu hết các nghiên cứu khoa học. 

1.2. Phương pháp thu thập số liệu

• Phương pháp thu thập số liệu là phương pháp tìm kiếm và tổng hợp thông tin, kiến thức, lý thuyết từ các nguồn đã có sẵn từ đó xây dựng lý luận và chứng minh và tổng hợp tạo thành các luận điểm. 
• Có nhiều cách có thể được sử dụng để thu thập số liệu như: Tìm kiếm thông tin trong sách liên quan, tìm kiếm trên internet, tham khảo kết quả của các nghiên cứu khoa học khác, phỏng vấn trực tiếp,….
• Tuy nhiên, trong phương pháp nghiên cứu khoa học này cần lưu ý trích nguồn cũng như tài liệu tham khảo trong phần phụ lục theo quy định cụ thể. 

1.3. Phương pháp nghiên cứu định tính

• Một trong các loại nghiên cứu khoa học phổ biến nhất là phương pháp nghiên cứu định tính. Phương pháp nghiên cứu này được sử dụng nhiều trong các đề tài nghiên cứu khoa học về xã hội. 
• Phương pháp nghiên cứu định tính được sử dụng để định dạng, tổng kết các kết quả nghiên cứu không được đo lường bằng các chỉ số, đơn vị cụ thể. Phương pháp này giúp người nghiên cứu hiểu rõ sâu sắc hơn về hành vi con người và các vấn đề xã hội khác. 

1.4. Phương pháp nghiên cứu định lượng 

• Phương pháp nghiên cứu định lượng thuộc nhóm những phương pháp nghiên cứu khoa học được sử dụng nhiều trong hầu hết các nghiên cứu khoa học thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. 
• Phương pháp nghiên cứu định lượng là phương pháp tổng kết các kết quả nghiên cứu cụ thể bằng những con số, số liệu, kết quả chính xác được rút ra từ quá trình điều tra, khảo sát,….
• Phương pháp nghiên cứu định lượng gắn liền với hoạt động khảo sát trong các nghiên cứu khoa học, có ý nghĩa lớn trong các nghiên cứu khoa học. 

1.5. Phương pháp toán học

• Phương pháp toán học là gì? Phương pháp nghiên cứu này là phương pháp sử dụng các logic toán học để xây dựng và chứng minh nghiên cứu khoa học. 
• Phương pháp này có ưu điểm là logic, dễ hiểu vậy nên khá được ưa chuộng trong số các loại phương pháp nghiên cứu khoa học. 
• Khi sử dụng phương pháp này, các kết quả khảo sát, thống kê, điều tra được tổng hợp lại bằng các phép tính, thuật toán, cho ra các số liệu cụ thể, chính xác. Có thể thấy rằng đây là phương pháp nghiên cứu khoa học phổ biến nhất. 

2. 5 phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Bên cạnh các phương pháp nghiên cứu khoa học thường dùng trên còn có 5 nghiên cứu khoa học thuộc nhóm nghiên cứu khoa học thực tiễn. Các phương pháp này cho phép người nghiên cứu đúc rút các kết luận từ thực tiễn. 

Chi tiết về khái niệm của các phương pháp nghiên cứu khoa học trên được giới thiệu cụ thể trong từng phần dưới đây.

5 phương pháp nghiên cứu thực tiễn

2.1. Phương pháp quan sát 

• Phương pháp quan sát là phương pháp nghiên cứu khoa học sử dụng tri giác thu thập thông tin từ đối tượng. Người nghiên cứu sử dụng các giác quan từ đó xác định các thông tin cụ thể về đối tượng nghiên cứu. 
• Ví dụ, khi quan sát quả cam, thông qua thị giác, ta biết quả cam có màu cam, thông qua khứu giác, ta biết quả cam có mùi thơm. 
• Phương pháp quan sát là phương pháp được sử dụng để xác định luận điểm, đặc tính, bản chất của đối tượng nghiên cứu khoa học. 
• Đây cũng được coi là 1 phương pháp thường được các hướng dẫn viên dùng để nghiên cứu khoa học về du lịch

2.2. Phương pháp điều tra

• Phương pháp điều tra là phương pháp nghiên cứu khoa học được sử dụng để tìm hiểu cụ thể về đặc điểm của đối tượng nghiên cứu khoa học. Thông qua điều tra, tìm hiệu cụ thể đối tượng để rút ra bản chất, quy luật của chúng.
• Bảng hỏi Anket chính là một trong những đại diện tiêu biểu của phương pháp nghiên cứu khoa học này. Các câu hỏi chi tiết tập trung khai thác bản chất, quy luật của đối tượng nghiên cứu sẽ được tổng hợp trong bảng hỏi Anket. 

2.3. Phương pháp thực nghiệm 

• Phương pháp thực nghiệm là phương pháp nghiên cứu khoa học mà người nghiên cứu tiến hành thu thập khác thông tin về đối tượng nghiên cứu thông qua việc thay đổi các môi trường, điều kiện xung quanh.
• Các thí nghiệm hóa học, các thí nghiệm vật lý chính là những ví dụ điển hình cho phương pháp thực nghiệm. Phương pháp này khi thực hiện thường yêu cầu sự tính toán cầu kỳ về các sai số cũng như sự chau chuốt trong khâu xây dựng các điều kiện xung quanh đối tượng nghiên cứu.

Xem tiếp về các phương pháp nghiên cứu khoa học